زبان و ادبیات فارسی

صنایع بدیعی اگر در حد تعادل به کار برده شوند موجب آرایش کلام می گردند. این صنایع را به ادویه ی طعام مانند کرده اند که اگر به اندازه استعمال شود ، غذا را مطبوع و لذیذ می کند و اگر زیاد شود آن را تند و نامطبوع می سازد. یکی از شاعرانی که در این زمینه افراط کرده است، خاقانی شروانی است. دیوان خاقانی سرشار از مباحث اخلاقی و پند و حکمت می باشد، با این حال، فهم آن برای هر شخصی ممکن نیست و استفاده بیش از حد او از آرایه های ادبی گاه باعث ملال در افراد مبتدی می شود. دیوان خاقانی مانند دریایی از صنایع است که هر چقدر برای استخراج آن ها تلاش شود، هم چنان، جای کار کردن بیشتری دارد. البته چیزی که بیشتر از صنایع بدیعی موجب پیچیدگی شعر خاقانی می شود استعارات، کنایه ها و مجازهای دور از ذهن و اصطلاحات علمی است.همچنین، تلمیحات دینی و مذهبی و تاریخی و اسطوره ایی فراوان در دیوان خاقانی یافت می شود. این پایان نامه به بررسی بدیع در دیوان خاقانی شروانی، شامل قصاید، غزلیات ، قطعات و ترجیع بندها و رباعیات می پردازد. از پرکاربردترین صنایع لفظی بدیع که در شعر خاقانی به کار رفته است، واج آرایی، موازنه، جناس و تکرار می باشد. و پرکاربردترین صنایع معنوی در شعر او، شامل: تناسب، ایهام تناسب، تلمیح، حسن التعلیل می باشد که دیریاب ترین آن ها ایهام تناسب می باشد. خاقانی این صنعت را به شیوه ایی خاص به کار برده است. به طوریکه گاهی یک واژه با چندین واژه در بیت و با معانی مختلف ایهام تناسب می سازد. بیشترین واژگانی که خاقانی در ایهام تناسب از آن ها بهره جسته است، واژه های مربوط به اخترشناسی دوره خود می باشد. کلید واژه ها: بلاغت، بدیع، خاقانی، دیوان خاقانی.